Truyn Vui Danh Nhân |
[Hôn Tám Cô][Bài Hc An Dân][XƠ Quan Huyn][ñÓi ñáp SÙ Nguyên][S¡t Ng¡n G Dài]
ª ÇÀu làng Thû Thim
có cây Ça l§n và m¶t quán nܧc nhƠ. Thim cùng mĂy bån hay
ra ÇĂy chÖi và uÓng nܧc. Quán Ăy låi n¢m ª cånh ÇÜ©ng cái, ngÜ©i
qua låi và Çi ch® rĂt Çông. Có m¶t Çám g̉m tám cô gái thÜ©ng hay Çi ch®
cùng nhau, Çi qua Çây. M¶t anh bån ÇÓ Thû Thim:
- CÆu mà hôn ÇÜ®c tám cô gái Ăy th́ tôi xin hÆu ba b»a rÜ®u
thÎt thÆt ngon.
Hôm sau, ch£ng nói ch£ng r¢ng. Thû Thim kim mĂy trái xoài
bƠ s¤n dܧi gÓc cây xoài cách quán Ƕ mÜÖi thܧc. Thû
Thim thän nhiên ng̉i "nhâm nhi" v§i các bån trong qnán.
M¶t lúc sau, tám cô gái Çi ch® v qua Çn Çúng ch gÓc
cây xoài. Thû Thim vùng chåy theo, ming kêu to:
- Tøi bay hái tr¶m xoài cûa làng, cht v§i tao!
Tám cô gái ngÖ ngác ÇÙng låi. Thû Thim chåy t§i ch̀ mĂy trái xoài
vÜÖng văi dܧi ÇĂt nói:
- Tøi bay Çúng là vào cái tu°i thèm æn chua r̉i, xoài hái c̣n røng
ÇÀy cä Çây. Tao phäi Çem tŕnh làng m§i ÇÜ®c.
Cä tám cô gái ch£ng ai chÎu nhÆn, c̣n Çang lúng túng chÓi căi, th́ Thû
Thim t§i sát bên r̉i bäo:
- ñÜ®c r̉i, ÇÙa nào æn th́ cht v§i tao, ÇÙa nào
không æn th́ thôi, bn bay xp hàng låi, tao mà ngºi
ming ÇÙa nào có mùi xoài th́ ÇÙa Ăy cht.
Tám cô gái nghï ḿnh không æn nên không s®. CÙ th cùng m¶t lúc
Thû Thim k ming hôn ht cô này Çn cô khác, m¶t loåt
cä tám cô gái trÈ.
VØa lúc Çó, ting cÜ©i ran tØ trong quán vng ra nhÜ pháo n°, tám
cô gái m§i bit bÎ m¡c lØa.
Khi Trång nguyên LÜÖng
Th Vinh hÜu trí ª quê nhà, ông vÅn sÓng cu¶c sÓng giän dÎ, gÀn
gÛi v§i dân. ThÜ©ng ngày, ông ch̀ bÆn áo väi Çi chÖi v§i nh»ng ngÜ©i dân
lao Ƕng, ít khi thĂy ông bÆn áo Çåi trào, trØ nh»ng ngày lÍ trng.
M¶t hôm ông Çang tṛ chuyn v§i nh»ng ngÜ©i dân trong làng tåi m¶t quán
nܧc, th́ ÇÜ®c tin quan huyn sª tåi së Çi qua Çó. Quân lính Çi
trܧc thét loa oang oang, mi ngÜ©i Çu tránh Çi v́ h bit
rơ viên quan huyn này rĂt hách dÎch, hay cÆy th nåt ngÜ©i, nên
h không muÓn mang vå vào thân. Duy ch̀ c̣n m¶t ḿnh LÜÖng
Th Vinh ng̉i trong quán, dáng Çiu lù khù ch£ng khác ǵ m¶t bác
nông dân chính cÓng.
Khi viên quan huyn Çn trܧc quán, thĂy "bác nông dân" ng̉i
ÇĂy, lin b¡t bác ra khiêng vơng thay cho m¶t ngÜ©i Çă mt. LÜÖng
Th Vinh l£ng l¥ng ÇÙng dÆy ra khiêng. ChØng m¶t d¥m ÇÜ©ng, g¥p m¶t
ngÜ©i làng, ông lên ting nh¡n:
- Tôi nh© bác Çn làng Vân Cát bäo th¢ng Thám Hoành (ông này Ç
Thám Hoa) ra vơng quan huyn thay thÀy hc cûa nó, thÀy hc cûa nó
mt quá r̉i!
Nguyên ông TrÀn Bách Hoành làng Vân Cát huyn Ăy thi Ç Thám Hoa làm
quan trng triu, trܧc là hc tṛ cûa LÜÖng Th Vinh, nên
ông nh¡n vÆy.
Quan huyn Çang vnh râu ng̉i trên vơng cáng, nghe thĂy vÆy toát
m̉ hôi h¶t, hoäng hÓt nhäy ra khƠi vơng, v¶i vàng quÿ xuÓng
ÇĂt låy rÓi rít. LÜÖng Th Vinh tûm t̀m cÜ©i, r̉i nghiêm ging bäo
quan huyn:
- TØ nay v sau, anh không ÇÜ®c cÆy th nåt dân, bªi nܧc lĂy
dân làm gÓc. Vua v́ dân mà Ç¥t quan Ç làm vic ích l®i cho
dân, chÙ không phäi Ç¥t quan Ç nåt dân Çâu. Nghïa an dân,
nghïa thân dân phäi lĂy làm ÇÀu, làm trng, m§i Çáng gi
là quan nghe chÜa.
Quan huyn vâng då rÓi rít, run lên nhÜ cÀy sĂy, xin t¿ ḿnh khiêng vơng
ÇÜa LÜÖng Th Vinh v nhà, nhÜng quang Trång tØ chÓi và mª
lÜ®ng häi hà tha t¶i cho viên quan huyn.
M¶t hôm, trên ÇÜ©ng Çi
hc v Væn Giáo qua bn Ç̣ An ThÜ©ng th́ g¥p quan huyn Hoài
Ân cùng Çi qua Ç̣ sang sông. V́ g¥p m¶t viên quan hÓng hách và tham lam,
mi ngÜ©i Çu dåt sang hai bên v ÇÜ©ng Ç cho h¡n xuÓng
Ç̣. Riêng Væn Giáo ch£ng chÎu nhÜ©ng quan, cÙ chen v§i quan xuÓng Ç̣. Quan
huyn tÙc quá m§i gi ông låi hƠi:
- Mày là con nhà ai mà dám hn th?
Væn Giáo giä vÈ khúm núm thÜa:
- Då, con là hc tṛ.
Quan huyn nghe nói hc tṛ, lin näy ra m¶t :
- HØ! Mày là hc tṛ hăy ÇÓi cho tao nghe thº, nu không ÇÜ®c së
æn Ç̣n cÛng ch£ng mu¶n. H¡n h¡ng ging Çc v ÇÓi:
Hc tṛ là hc tṛ con,
ñi hc lon ton là con hc tṛ.
Væn Giáo ch£ng cÀn suy nghï, Çáp ngay:
Quan huyn là quan huyn th¢ng
Xº kin l¢ng nh¢ng là th¢ng quan huyn.
Quan huyn tái m¥t, không ng© cÆu hc tṛ mà dám ÇÓi x¤ng Çn
nhÜ vÆy. H¡n lin ra câu ÇÓi tip, nu ÇÓi ÇÜ®c m§i cho lên
b©:
Ông quan båc qua chic Ç̣ båc
Væn Giáo giä v© suy nghï, cÓt Ç chª cho thuyn gÀn Çn
b©, r̉i hƠi: vàng ÇÓi v§i båc ÇÜ®c không å. Quan huyn kêu ÇÜ®c
quá. Væn Giáo ÇÓi ngay:
Con chó vàng ngÆm cøc cÙt vàng.
Nghe xong, quan huyn tÙc quá ÇÎnh sai lính Çánh Ç̣n, th́ vØa lúc
thuyn cÆp bn, Væn Giáo nhäy tót lên b© chåy bin.
Måc ñïnh Chi Çi sÙc
triu Nguyên, lúc vào b kin, vua Nguyên muÓn thº tài sÙ thÀn
nܧc Nam, Ç̉ng th©i cÛng muÓn ḍ khí tit cûa Måc ñïnh Chi, bèn ra m¶t
v ÇÓi:
NhÆt hoä Vân Yên, båc Çán thiêu tàn ngc thƠ
Nghïa là:
M¥t tr©i là lºa, mây là khói, ban ngày ÇÓt cháy vÀng træng
Måc ñïnh Chi bit là vua Nguyên kiêu cæng t¿ cho ḿnh là m¥t tr©i, coi
nܧc Nam nhÜ m¥t træng ban ngày nhĂt thit bÎ m¥t tr©i thôn tính, ông
bèn Ùng khÄu ÇÓi ngay:
Nguyt cung linh Çån, hoàng hôn xå låc kim ô
Nghïa là:
Træng là cung, sao là Çån, chiu tÓi b¡n rÖi m¥t tr©i.
Vua Nguyên nghe ÇÓi giÆt ḿnh, bit là bÎ trä ming rĂt Çau, nhÜng
cÛng rĂt kính phøc Måc ñïnh Chi, bèn thܪng rĂt hÆu cho Trång nܧc Nam.
M¶t lÀn khác, ngÜ©i Nguyên låi giª tṛ Çánh ÇÓ ch». H vit bÓn
câu thÖ sau và thách Måc ñïnh Chi giäi nghïa:
NhĂt din lÜ«ng mi
NhĂt sĂu nhĂt ph́
NhĂt niên nhĂt nguyt
NhĂt nhÆt tam kÿ
Nghïa là:
M¶t m¥t Çôi mày, m¶t gÀy m¶t béo, m¶t næm m¶t tháng, m¶t ngày ba lÀn.
ThÆt là ngô nghê, khó hiu. VÆy mà Måc ñïnh Chi ch̀ ÇÜa m¡t Çă giäng
r¢ng Çó là ch» bát. V́ ch» bát t¿a nhÜ Çôi lông mày låi g̉m m¶t nét to,
nét nhƠ, vä låi mi næm có m¶t tháng tám ch» bát c̣n Ç̉ng âm v§i
ch» bát Ç¿ng Ç̉ æn, v́ Çó mà mi ngày phäi dùng bát
Ç æn Çn ba lÀn.
Th là, m¶t lÀn chÖi ch», m¶t lÀn ÇÓ ch» Çu bÎ Måc ñïnh Chi
ÇÓi Çáp trôi chäy và s¡c säo, ngÜ©i Nguyên rĂt kính n thÜ©ng
ví ông v§i An Tº Ç©i Xuân Thu, v́ hai ngÜ©i tuy tܧng måo xĂu xí
nhÜng tài trí th́ ch£ng ai b¢ng.
H̉i NguyÍn B̀nh Khiêm tØ
quan v quê làng Trung Am mª trÜ©ng dåy hc, hc tṛ theo hc
rĂt Çông. Vào bu°i tÓi 30 tt næm n; ông Trång Çang ng̉i Çàm luÆn
v l sÓ v§i m¶t anh hc tṛ xuĂt s¡c cûa ông Çn thæm và
biu ông lÍ vÆt, th́ bng ngoài c°ng có ting ngÜ©i gi. Ông
sai gia nhân ra bäo hăy ch© m¶t chút. Trong khi Çó, ông và ngÜ©i hc tṛ
cùng bĂm quÈ Ç thº Çoán xem ngÜ©i Çó vào có vic ǵ?
Cä hai thÀy tṛ cùng bĂm vào m¶t quÈ "thit Çoän, m¶c trÜ©ng".
Nghïa là "S¡t ng¡n, g dài". Ông hƠi ngÜ©i hc tṛ:
- VÆy anh Çoán ngÜ©i Çó vào Çây có vic ǵ?
Anh hc tṛ trä l©i:
- ThÜa thÀy! "Thit Çoän, m¶c trÜ©ng, theo con, ngÜ©i vào Çây
ch¡c h£n ch̀ có mÜ®n chic mai Çào ÇĂt mà thôi, chÙ ngoài ra không
c̣n cái ǵ là "s¡t ng¡n, g dài" n»a.
Ông cÜ©i nói:
- Khác v§i anh, tôi låi Çoán ngÜ©i Çó vào Çây mÜ®n búa.
Nói xong, ông cho mª c°ng. Quä nhiên ngÜ©i Ăy vào hƠi mÜ®n búa thÆt.
Anh hc tṛ ch»ng ngÜ©i ra v́ s¿ Çoán sai cûa ḿnh. ThĂy vÆy, ông giäi
thích cho anh hc tṛ:
- K th́ anh bĂm quÈ cÛng giƠi, nhÜng mÙc Çoán c̣n thĂp. Anh bäo
"s¡t ng¡n, g dài" mà Çoán là mÜ®n mai, nhÜ vÆy thº hƠi,
30 tt ngÜ©i ta Çn Çây Ç mÜ®n mai làm ǵ cÖ chÙ? C̣n tôi
bäo là ngÜ©i Çó vào mÜ®n búa Ç v b° cûi nĂu bánh chÜng
Tt mà thôi. BĂm quÈ Çă Çúng nhÜng khi Çoán c̣n phäi có thÙc
cÖ bin, mà tránh ÇÜ®c nh»ng s¿ sai lÀm.
Anh hc tṛ bái phøc thÀy, xin nhÆn nh»ng l©i ch̀ bäo quí. Trång Tŕnh
thÆt là ngÜ©i suy Çoán giƠi.
Created & Maintained by Thanh Hà
LAST UPDATE ( MAY 7, 1999 --- 5:00 A.M. )
This Page Has Been Visited (Since May 6, 1999):